Kırık pencerelerden sızan güneş ışığı, görme engellilerin çalıştığı Kiev’deki bir işyerinin müdürü Oleksandr Vinkovskyi’ye ait ofisin tozlu mobilyalarını ve zemine saçılmış cam parçalarını parlatıyor.
Vinkovskyi kör ve geçen ay Ukrayna’nın başkentine Rusya tarafından ateşlenen çok sayıda İHA’dan birinin enkazının neden olduğu hasarın boyutunu göremiyor. Ama biliyor ki, eskiden sigorta, priz, askı imalatı yapan 54’ü engelli 80 kişi şimdi işsiz.
Pencerelerin çoğu kırılmış, kapılar kırılmış, ekipman mahvolmuş ve üçüncü kattaki duvarda açık bir delik var. Vinkovskyi, çalışanları için çok tehlikeli olduğunu düşünerek operasyonu şimdilik durdurdu.
Vinkovskyi, “Görme engelli bir kişi, yalnızca para kazanmak için değil, aynı zamanda iletişim kurmak, etkileşimde bulunmak ve bir şekilde toplumun bir parçası olmak için de işe gidiyor” dedi. “Ve bu kaybı nasıl tahmin edeceğimi bilmiyorum.”
İş yerini kaybetmek, Rusya’nın Şubat 2022’de tam ölçekli bir işgal başlatmasından bu yana Ukrayna’da görme engelli insanların karşılaştığı çok sayıda zorluktan sadece biri. Geçen ay, Rusya ağırlıklı olarak geceleri insanlar uyurken başkenti hedef aldığında , mücadeleler çoğaldı ve görme engelliler için yön bulmayı daha da zorlaştırdı.
Vinkovskyi, “Görme engelli bir kişi patlamanın nerede olduğunu bulamıyor. Onlar için her patlama kendi evlerinde oluyormuş gibi geliyor” dedi. “Olanların ölçeğini bilmiyorlar ve bu da ek bir stres yaratıyor.”
Görme engelli kişilerin çevrelerinde gezinmek için birincil araç olarak güvendikleri sesler inanılmaz derecede canlı ve hassastır. Sonuç olarak, patlamalar artan korku ve sıkıntı uyandırır.
Ukrayna Engelliler Ulusal Meclisi program direktörü Larysa Baida, birçok kişinin bu tür durumlarda panik hali yaşadığını söyledi. Buna karşılık örgüt, savaş sırasında görme engelli insanlara destek olmak için psikolojik yardım ve rehabilitasyon sağlıyor.
Görme engellilerin çalıştığı işyerinin yöneticisi olan 62 yaşındaki kör Volodymyr Holubenko, saldırı gününü hatırlarken, “Hala kafam karışık ve aklım başıma gelmiyor” dedi.
Tesisin yakınında yaşayan Holubenko, “Her şeyi duydum. Evimizin kapıları titriyordu” dedi.
47 yıldır şirkette çalışan Holubenko, mayıs ayını çok zorlu bir ay olarak nitelendirdi. Ancak, bu yıl savaşın ilk aşamalarında olduğu bir önceki yıla göre daha fazla korunduğunu hissettiğini söylüyor. Ukrayna’nın Batılı müttefiklerinin uçaksavar savunma sistemleri sağlama vaatleriyle ilgili haberleri yakından takip ediyor ve bunların yerine getirilmesini dört gözle bekliyor.
Sivil toplum kuruluşu Modern Sight’ın yönetici direktörü ve kendisi de kör olan Olesia Perepechenko, uçan füzeleri ve patlamaları kocası, annesi veya başka biri duymadan önce duymaya başladığını söylüyor.
Perepechenko, “Bu sesleri biraz daha erken duyuyorum ve kaygı biraz daha erken geliyor. İşte bu yüzden ajitasyonum bu kadar şiddetli,” dedi.
Kiev vilayetinde yaşıyor ve Rusya’nın Mayıs ayındaki gece bombardımanlarının özellikle zorlu olduğunu söyledi.
“Shaheds’in sürekli üzerinizden uçması, dronların gürültüsünün durmaması beni histeriye sürüklüyor. Neden evimizin üzerinde süzülüyor?” Rusya’nın sık sık Ukrayna’ya gönderdiği İran yapımı insansız hava araçlarına atıfta bulunarak söyledi.
“Orada sadece bir tane asılı olmadığını anlıyorum – biri uçup gidiyor, ardından birkaç tanesi daha geliyor. Ve bu ses, uzun, tekdüze bir dronun uğultusuna dönüşüyor.”
Bunu psikolojik olarak “çok korkutucu” ve gerçekleştiği anda baş etmesinin zor olduğunu düşünüyor.
“Ağlarım, annemde teselli ararım, ona sarılıp teselli ederim ya da kocama yaslanarak koşarım.”
Mayıs ayındaki birçok saldırıdan biri sona erdikten sonra gözyaşlarına boğuldu ve “stresle başa çıkmak” için dondurucudan dondurma aldı.
“O anda rahatlatıcı, hoş bir şey için can atıyordum. Ve nedense dondurma yardımcı olur gibi geldi, ancak daha sonra tabii ki kediotuna döndüm” dedi sakinleştiriciye atıfta bulunarak.
Dünya Sağlık Örgütü’nün Avrupa Bölge Ofisi’nde Göz ve Görme ve Kulak ve İşitme Bakımı teknik uzmanı Ariane Laplante-Levesque, “Görme bozukluğu veya körlüğü olan insanlar savunmasız ve savaştan orantısız bir şekilde etkileniyor” dedi. Birincisi, sokaklarda veya yeni fiziksel ortamlarda gezinmeleri daha zor hale geliyor, dedi.
Perepechenko, Rusya’nın kış aylarında Ukrayna’nın enerji altyapısını yok etmeyi amaçlayan kapsamlı füze saldırılarını hatırlıyor. Perepechenko, elektrik santrallerinin hasar görmesi nedeniyle sık sık yaşanan elektrik kesintileri sırasında kendini bir asansörde mahsur kalmış halde buldu.
“Orada boğularak ölecekmişim gibi hissettim” diye hatırladı.
O zamandan beri, savaşın getirdiği hayatıyla ilgili sürekli korkuların üstesinden gelmek için terapi seanslarına katılıyor. Devam eden savaşın harap ettiği bir ülkede yaşamaya devam etmeyi planladığı için bunu faydalı buldu.
Ayrıca, çalıştığı Kiev’de ve yaşadığı yakın köyde, geçen yıl Rus birlikleri bölgeden çekildiğinde karşılaştığı zorlukları canlı bir şekilde hatırlıyor.
“Yürümek imkansızdı. Bastonla yürüdüm ve kaldırımlara sürekli bu tanksavar tuzakları ve yanmış moloz parçaları saçılmıştı” dedi. “Çok tehlikeli ve korkutucuydu.”
